Άρθρα

Διαπροσωπικές Σχέσεις

Τι φανταζόμαστε, όταν ακούμε τον όρο διαπροσωπικές σχέσεις; Σκεφτείτε για μία στιγμή πόσα διαφορετικά είδη σχέσεων βιώνουμε: μέσα στην στενή και ευρύτερη οικογένεια μας, στον έρωτα, στις φιλίες, στα εκπαιδευτικά και επαγγελματικά μας περιβάλλοντα, στην κοινωνία μας. Τι ρόλο παίζουν αυτοί οι δεσμοί στο πώς είμαστε οι ίδιοι ως άνθρωποι και τί συναισθήματα μας δημιουργούν; Υπάρχουν μοτίβα, κανόνες, προσωπικοί ή ομαδικοί, που επηρεάζουν το πώς συνδεόμαστε και αλληλεπιδρούμε στις σχέσεις μας;

Ανεξαρτήτως του πολιτισμού και της κουλτούρας μας, όλοι ερχόμαστε στην ζωή και επιβιώνουμε, επειδή συνδεόμαστε και σχετιζόμαστε με ανθρώπους, ξεκινώντας από τους γονείς μας. Αντιλαμβανόμαστε τις ανάγκες μας από το πώς το περιβάλλον αλληλεπιδρά μαζί μας και «χαρτογραφούμε» το προσωπικό μας σύμπαν ερχόμενοι σε επαφή με εξωτερικά ερεθίσματα. Και αυτή είναι μόνο η αρχή..

Εγκαθιδρύουμε την επικοινωνία μας με τους άλλους ανθρώπους μέσα από το σώμα μας, τα συναισθήματά μας και τις λέξεις μας, για να μπορέσουμε να εξελίξουμε ακόμη περισσότερο τις σχέσεις μας, ανεξαρτήτως του τύπου της, και να καλύψουμε πιο ολοκληρωμένα ο ένας τις ανάγκες του άλλου, ή τουλάχιστον να προσπαθήσουμε..

Οι διαπροσωπικές μας σχέσεις λοιπόν είναι οι δυναμικές που  αναδύονται και διακινούνται ανάμεσα σε εμάς και τους σημαντικούς για εμάς Άλλους και μέσω των οποίων βιώνουμε τον εαυτό μας ως μέρος διαφόρων ανθρώπινων συστημάτων στο ευρύτερο πεδίο της ζωής μας.

Με τις διαπροσωπικές σχέσεις να είναι τόσο σημαντικές, όταν βιώνουμε κάποια ή κάποιες από αυτές με ανισορροπία, σύγκρουση, αποξένωση, αναποτελεσματική επικοινωνία, αδιαφορία, ανελευθερία, βία, τι μπορεί να μας συμβεί; Χάνουμε ίσως οι ίδιοι ένα σοβαρό κομμάτι στήριξης, αλλά και ενέργεια, καθώς προσπαθούμε να αντέξουμε και να διαχειριστούμε τα δύσκολα συναισθήματα θλίψης, θυμού, φόβου και μοναξιάς που μπορεί να μας δημιουργούν, είτε το παραδεχόμαστε στον εαυτό μας είτε όχι. Μπορεί ακόμα και να νοσήσουμε ψυχικά ή/και σωματικά από την συναισθηματική πίεση που βιώνουμε στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.

Εμείς και ο Άλλος ή οι Άλλοι τότε, τι μπορούμε να κάνουμε; Αφουγκραζόμενοι με εστίαση και συναίσθηση το δικό μας συναίσθημα, έχουμε τη δυνατότητα να εντοπίζουμε σε τι είδους δράσεις μπορεί αυτόματα να έχουμε προβεί, πιεζόμενοι από κάποια προσωπική, συνειδητή ή ασυνείδητη, ανάγκη μας, όσο παράδοξη, μη λογική, ακόμη και παιδική μπορεί να είναι αυτή. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε σταδιακά να επικοινωνήσουμε πιο αποτελεσματικά τις ανάγκες και τα συναισθήματά μας, αλλά και να διευρύνουμε τις επιλογές μας όσον αφορά το πώς θα αντιδρούμε στις δράσεις των άλλων.

Οι ειδικοί ψυχικής υγείας (ψυχίατροι, ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές) προσφέρουν στους ανθρώπους ένα ασφαλές πεδίο διερεύνησης, στο οποίο μπορούν σταδιακά να συνδεθούν με τα εναλλακτικά «εργαλεία» διαχείρισης που ήδη μπορεί να κατέχουν, αλλά δεν το έχουν συνειδητοποιήσει. Συζητώντας για τις διαπροσωπικές μας σχέσεις με έναν ειδικό που δεν θα μας κρίνει, αλλά θα είναι εκεί για να βρούμε μαζί τα εργαλεία αυτά και τα μοτίβα σχέσεων που μπορεί να επαναλαμβάνουμε, θα έχουμε τη δυνατότητα να επιλύσουμε ζητήματα που μπορεί να «κουβαλάμε» πολύ καιρό.

Φροντίζοντας λοιπόν τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, φροντίζουμε και τους εαυτούς μας σε επίπεδο που μπορεί να κάνει διαφορά στην καθημερινότητά μας και στην ψυχική, σωματική και ευρύτερη υγεία και ευζωία μας. Αρκεί να κάνουμε το βήμα να ζητήσουμε βοήθεια.

Χρύσα Μπαξεβανίδη 

Οικογενειακές Δυσκολίες

Αναζητώντας το από πού ξεκίνησε η ιστορία της οικογένειας εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι η οικογένεια είναι μία οντότητα, και όχι απλώς ένας θεσμός, που αλλάζει διαρκώς μέχρι και σήμερα μορφές, ιδιότητες και χαρακτηριστικά, πάντα σε άμεση σύνδεση και συνδιαλλαγή με το πλαίσιο στο οποίο υφίσταται και λειτουργεί. Αν υπάρχει όμως ένας πυρήνας που μπορεί να την περιγράψει μέσα στον χρόνο και στον χώρο είναι το γεγονός ότι κάθε οικογένεια αποτελεί ένα ζωντανό σύστημα του οποίου τα μέλη είναι συνδεδεμένα και αλληλεπιδρούν, είτε το γνωρίζουν συνειδητά είτε όχι, είτε βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο είτε μακριά.

Όπως κάθε ζωντανός οργανισμός, έτσι και η οικογένεια είναι ενδογενώς προγραμματισμένη να επιβιώνει, να προσαρμόζεται και να αναπτύσσεται. Τι συμβαίνει όμως τότε και το να ζει κανείς σε μια οικογένεια, είτε είναι αυτή από την οποία κατάγεται είτε αυτή που δημιούργησε ως πυρήνας της, το κάνει τόσο δύσκολο; Πώς καταφέρνουμε να «βραχυκυκλώνουμε» αυτό που φυσικά θα περιμέναμε να λειτουργεί;

Η απάντηση βρίσκεται μάλλον στην πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης. Τα συναισθήματα που μπορεί να βιώνει κάθε μέλος της οικογένειας και το πώς τα επικοινωνεί θα καθορίσει τις σχέσεις του με τους υπόλοιπους. Αν αυτό που αισθανόμαστε μας είναι αδιευκρίνιστο ή/και δυσκολευόμαστε να το εκφράσουμε με συνέπεια, θα επηρεάσει τη δυναμική ολόκληρης της οικογένειας από το πρακτικό μέχρι και το βαθύτερο συναισθηματικό επίπεδο. Ας φανταστούμε ότι η οικογένεια είναι μια αλυσίδα με πάρα πολλούς κρίκους που έρχεται μέσα από τους αιώνες. Ο παραμικρός κλυδωνισμός, κίνηση, διαστρέβλωση οποιουδήποτε κρίκου θα δημιουργήσει ταλάντωση που θα γίνει αισθητή μέχρι και τον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας.

Τα μέλη που είναι πιο ευαίσθητα σε αυτές τις δυναμικές, και πολύ συχνά αυτά είναι τα παιδιά, θα «αναλάβουν» ασυνείδητα να διευκολύνουν την οικογένεια με έναν ιδιαίτερα παράδοξο τρόπο: θα παρουσιάσουν δυσλειτουργικές συμπεριφορές που θα τραβήξουν την προσοχή από το πεδίο που πραγματικά δημιουργεί το άγχος στην οικογένεια και το οποίο φοβόμαστε να «αγγίξουμε» και να διαχειριστούμε.

Το τι αποτελεί δυσκολία λοιπόν μέσα σε μια οικογένεια μπορεί να είναι αρκετά διαφορετικό από αυτό που φαίνεται ως δυσκολία. Η αυτογνωσία και η επικοινωνία είναι δύο βασικά κλειδιά στην αποκωδικοποίηση των δυσκολιών αυτών και άρα στην έγκυρη και έγκαιρη αντιμετώπισή τους. Αυτό είναι και το πεδίο στο οποίο μπορούν οι ειδικοί ψυχικής υγείας να μας βοηθήσουν να εντοπίσουμε και να αναπτύξουμε τις δεξιότητες που θα χρειαστούμε, να εκπαιδεύσουμε συναισθηματικά τους εαυτούς μας και τα άλλα μέλη της οικογένειας μας σε εναλλακτικούς και πιο αποτελεσματικούς τρόπους συνδιαλλαγής.

Η τέλεια οικογένεια, αν και δεν είναι πολύ συγκεκριμένη η ταυτότητά της, δεν υπάρχει. Υπάρχει όμως η δυνατότητα να διαχειριζόμαστε τις δυσκολίες που μας ταλαιπωρούν, να προσαρμοζόμαστε στις συνθήκες που αλλάζουν με σεβασμό και υποστήριξη και να επιτρέπουμε να αισθανόμαστε και να επικοινωνούμε την αγάπη μας, τον θυμό μας, την ευγνωμοσύνη μας, την θλίψη μας, όλα μας τα συναισθήματα. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να παραδώσουμε και στις επόμενες γενιές μια πιο λειτουργική και θετική οικογενειακή κληρονομιά.

Χρύσα Μπαξεβανίδη